Het Zuid-Limburgse Meerssen krijgt een klimaatrobuuste inrichting
In het centrum van de Zuid-Limburgse gemeente Meerssen ervaren inwoners en ondernemers al jaren ernstige overlast bij hevige regenval. Delen van de dorpskern staan dan onder water, wat zorgt voor grote materiële en financiële schade. In extreme situaties kunnen er zelfs slachtoffers vallen. De oorzaak is dat Meerssen net als andere gemeenten in Limburg te weinig capaciteit heeft om regenwater te bergen of af te voeren. Daarom is er een project gestart om Meerssen klimaatadaptief in te richten. Het project is ook bedoeld als voorbeeld voor andere gebiedsprojecten.
Dit uitvoeringsproject is een pilot van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Dankzij de financiële ondersteuning vanuit het Rijk kan het project sneller worden uitgevoerd:
- Het waterschap heeft al drie nieuwe regenwaterbuffers aangelegd en zeven bestaande regenwaterbuffers vergroot. Daarmee is de buffercapaciteit al zo’n 25 procent van de totale opgave voor 2025. In de volgende fase zal het waterschap nog vier nieuwe regenwaterbuffers aanleggen en ook drie bestaande nooddammen verbeteren.
- • De gemeente Meerssen heeft de taak om de helft van het verharde oppervlak af te koppelen. Dat is een gebied van 47 hectare. De gemeente doet dit door regenwaterriolen en regenwaterbuffers aan te leggen. Inmiddels heeft de gemeente ongeveer 10 hectare afgekoppeld. Door de rijksbijdrage heeft ze daarna 1,5 hectare versneld kunnen afkoppelen bij de Korte Raarberg en Herkenberg.
Van vier naar zes knoppen tegen wateroverlast
Waterschap Limburg, de gemeente Meerssen, de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB), Staatsbosbeheer, Waterleiding Maatschappij Limburg en de provincie Limburg tekenden op 8 november 2018 een samenwerkingsovereenkomst. Daarin legden zij vast om met elkaar ‘aan vier knoppen’ te draaien’ om wateroverlast te verminderen. Deze overeenkomst liep tot en met 2021. In de zomer van 2021 is de samenwerking verlengd tot en met 2023, en zijn als gevolg van het hoogwater van juli 2021 de vier knoppen uitgebreid naar zes:
- Water vasthouden in landelijk gebied: boeren en natuurbeheerders draaien aan deze eerste knop. Zij krijgen de vraag om 10 mm extra neerslag op hun grond vast te houden. Hierdoor stroomt er minder water vanuit het landelijk gebied het stedelijk gebied in.
- Water vasthouden in stedelijk gebied: de gemeente draait aan knop twee. Vóór 2035 wil Meerssen ongeveer 50 procent van de publieke verharding afkoppelen die het in beheer heeft. Dat betekent dat hemelwater via wegen, pleinen en trottoirs niet langer in het riolerings- en beeksysteem terechtkomt, maar wordt vastgehouden. Dat kan bijvoorbeeld met wadi’s. Voor particulier terrein heeft de gemeente dezelfde ambitie. In dat geval gaat het om regen die bijvoorbeeld op daken, opritten en terrassen valt.
- Watersysteem uitbreiden en aanpassen: Waterschap Limburg is verantwoordelijk voor knop drie. De samenwerkingspartners zijn overeengekomen dat het waterschap vóór 2025 90.000 m3 aan extra waterberging in het projectgebied realiseert.
- Schade beperken aan de eigen woning: de inwoners van Meerssen mogen draaien aan deze vierde knop. Dat kunnen ze bijvoorbeeld doen door hun percelen te vergroenen, muurtjes te bouwen of schotten aan te schaffen. De gemeente en het waterschap hebben daarbij een ondersteunende rol.
- Ruimtelijke ordening aanpassen: bij de vijfde knop zoekt het waterschap samen met andere overheden en met de ruimtegebruikers zelf naar mogelijkheden om meer ruimte voor de beken te creëren. Het doel hiervan is om meer water in de beken te kunnen bergen.
- Internationale afstemming: water houdt niet op aan de grens. Waterveiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle partijen in een gebied waar hevige wateroverlast kan voorkomen. Voor de zesde knop bekijkt het waterschap daarom samen met buurlanden welke maatregelen bescherming kunnen bieden.
Minister Cora van Nieuwenhuizen bracht maandag 14 september 2020 een bezoek aan Meerssen om het officiële startsein te geven voor de aanleg van een waterbuffer aan de Visweg. Het is één van de maatregelen die Meerssen dankzij de financiële steun van het Rijk versneld kan nemen in de strijd tegen wateroverlast.
Bedrijventerrein Bamford Meerssen succesvol voorbeeld voor afkoppelen en water vasthouden bedrijven
Water vasthouden op bedrijventerreinen is onderdeel van knop twee voor stedelijk gebied. Een mooi voorbeeld hiervan is de aanpak op het bedrijventerrein Bamford in Meerssen. Door hier water af te koppelen en vast te houden draagt dit bedrijventerrein bij aan de gemeentelijke opgave om 50 procent van het water in stedelijk gebied vast te houden. Om tot een succesvolle aanpak te komen, heeft de gemeente eerst geïnventariseerd wat de bedrijfseigenaren van Bamford al wisten over de problemen met wateroverlast en of ze bereid waren om zelf mee te werken aan oplossingen. Toen bleek dat de eigenaren wilden meewerken, heeft een adviesbureau een rapport gemaakt met mogelijke maatregelen per bedrijf en de kosten van deze maatregelen. Dat rapport heeft er inmiddels toe geleid dat twee bedrijven de voorgestelde maatregelen hebben uitgevoerd. Het waterschap wil met dit voorbeeld andere bedrijventerreinen stimuleren om water vast te houden, en brengt het daarom ook onder aandacht bij gemeenten en bedrijven.
Kennisdeling en -ontwikkeling
De ervaringen en kennis die gemeente Meerssen en Waterschap Limburg in dit gebiedsproject opdoen, zullen ze met anderen delen tijdens excursies, symposia en vakdagen. Verder wordt de kennis gebruikt om ook andere wateroverlastknelpunten in het Heuvelland aan te pakken. Daarnaast ontwikkelt Wageningen University & Research (WUR) op verzoek van de LLTB, provincie Limburg en Waterschap Limburg maatregelen voor boeren en tuinders in Zuid-Limburg om wateroverlast te beperken. Deze ontwikkelde maatregelen zullen ook worden ingebracht bij andere gebiedsprojecten.
Contactpersoon
Marlie Berghs
M.Berghs@waterschaplimburg.nl
Waterschap Limburg