Groningen gebruikt prioriteitenladder voor adaptatiestrategie
De gemeente Groningen wil in 2050 klimaatbestendig zijn. Om dat te bereiken heeft de gemeente een adaptatiestrategie opgesteld. Daarvoor heeft ze de stresstest en een prioriteitenladder als basis gebruikt. Op deze pagina lees je hoe ze dat heeft gedaan en wat er in de strategie staat.
Wat was de aanleiding?
Een belangrijke aanleiding voor het opstellen van een adaptatiestrategie, was dat de Gemeente Groningen nieuwe plannen moest maken voor water, riolering en groen. Vanuit al deze sectoren werd aangegeven dat klimaatadaptatie op een integrale manier in de plannen terecht moest komen. Dit heeft ook te maken met de nieuwe omgevingswet, die ingaat in 2022. Deze wet integreert het beleid en de plannen van alle sectoren die te maken hebben met de fysieke leefomgeving. Adaptatie moet in veel van deze sectoren een plek vinden. De adaptatiestrategie helpt daarbij.
Coalitieakkoord Gezond, Groen, Gelukkig Groningen
Het opstellen van een adaptatiestrategie is een van de zeven ambities van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie. De adaptatiestrategie van de gemeente Groningen is onderdeel van het Coalitieakkoord Gezond, Groen, Gelukkig Groningen (2019). Een van de aanleidingen voor het thema klimaatadaptatie in dit akkoord was een projectplan uit 2018, waarin het college van Burgemeester en Wethouders klimaatadaptatie en vergroening al op de agenda had gezet.
Hoe heeft Groningen de strategie opgesteld?
De stresstest van de gemeente Groningen vormt de basis van de strategie. Maar de stresstest kon niet meteen worden gebruikt om doelstellingen voor de strategie te formuleren. Daarvoor moest de gemeente eerst bepalen welke klimaateffecten prioriteit hebben. In 2019 is de gemeente daarom begonnen om alle effecten uit de stresstest te beoordelen. Dit is een onderdeel van de risicodialoog van Groningen. De gemeente maakte daarvoor eerst ‘situatiebeschrijvingen’ voor alle effecten. Daarna werden deze beschrijvingen aangevuld en beoordeeld door een brede groep medewerkers van de gemeente, de provincie, de twee waterschappen in de gemeente, de GGD en de veiligheidsregio. Het resultaat van de werksessies met alle betrokkenen was een prioriteitenladder. Met de prioriteitenladder heeft de gemeente alle effecten uit de stresstest opnieuw beoordeeld en ingedeeld in een van de volgende drie categorieën:
- Urgent
- Onwenselijk
- Acceptabel
Op basis van de prioriteiten kon de gemeente makkelijk bepalen welke doelstellingen ze moest formuleren om klimaatbestendig te worden. Deze doelstellingen heeft ze gebruikt als basis voor de strategie.
Hoe zien de stresstest en de risicodialoog in Groningen eruit?
In 2018 is de gemeente begonnen met het uitvoeren van stresstesten voor het grondgebied van de gemeente. De stresstesten volgden de sectoren aanpak uit de Nationale Adaptatie Strategie (NAS). Daarvoor werden eerst de belangrijkste sectoren in de gemeente op een rij gezet. Dit zijn: Water en ruimte, Natuur, Landbouw, Infrastructuur, Energie en ICT, Gezondheid/Leefbaarheid, Recreatie en Veiligheid. Samen met betrokkenen uit deze sectoren, onderzocht de gemeente het effect van klimaatverandering op deze sectoren Het resultaat was een overzicht van mogelijke bedreigingen en kansen per sector.
De risicodialoog van Groningen bestaat uit verschillende onderdelen. Groningen begon de dialoog al tijdens de stresstest, toen de gemeente de sectoren betrok om de klimaateffecten in kaart te brengen. Daarna ging de gemeente verder met de dialoog om de prioriteiten van de effecten te bepalen. Eerst deed de gemeente dat intern. Daarna werden strategische partners uitgenodigd om mee te denken.
Wat zijn de doelstellingen van de strategie?
De gemeente Groningen wil in 2050 klimaatbestendig zijn. Om deze ambitie te bereiken heeft de gemeente vier doelstellingen geformuleerd:
- Wateroverlast voorkomen
- Hittestress voorkomen en verminderen
- Ruimtelijke kwaliteit verbeteren
- Kwetsbare groepen extra beschermen.
Hoe heeft de gemeente de ambitie bepaald?
De gemeente heeft de kosten en baten van drie mogelijke ambities onderzocht: klimaatbestendig in 2035, klimaatbestendig in 2050 en klimaatbestendig in 2080. Het resultaat was een globale analyse van de investeringskosten en de opbrengsten van de maatregelen voor de drie ambities. Op basis van de kosten-batenanalyse is gekozen voor de ambitie klimaatbestendig in 2050. Deze ambitie is haalbaar en sluit aan bij de ambitie van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie.
Wat staat er in de strategie?
Op basis van de prioriteiten en de doelstellingen heeft de gemeente haar adaptatiestrategie opgesteld. De strategie bestaat uit vier onderdelen:
- De gemeente is verantwoordelijk oor de inrichting van de openbare ruimte, maar het grootste deel van het gemeentelijk gebied is in bezit van andere partijen. Samenwerking met bewoners en ondernemers is daarom belangrijk. De gemeente heeft in deze samenwerkingen een stimulerende en faciliterende rol.
- Integraal werken. Bij aanpassingen in de openbare ruimte kijkt de gemeente niet alleen naar adaptatie maar ook naar andere opgaven, zoals gezondheid, veiligheid en duurzaamheid.
- Toekomstgericht werken. Als de gemeente ergens maatregelen neemt, bereidt ze zich voor op de toekomst en het veranderende klimaat.
- Goede voorbeeld geven. De gemeente wil het goede voorbeeld geven. Dat doet ze niet alleen voor de bewoners en ondernemers, maar ook voor partijen wereldwijd. De gemeente wil zich ontwikkelen tot koploper op het gebied van klimaatadaptatie. Met het Global Centre on Adaptation heeft Groningen al een uniek instituut binnen haar gemeentegrenzen.
Daarnaast heeft de gemeente bepaald welke rol zij wil aannemen bij alle situaties die in de risicodialoog zijn besproken. De gemeente onderscheid vijf rollen:
- Stimuleren: Via voorlichting werkt de gemeente aan bewustwording.
- Samenwerken: De gemeente gaat actief in gesprek met andere partijen.
- Faciliteren: De gemeente ondersteunt maatschappelijke initiatieven, bijvoorbeeld met subsidies.
- Regisseren: De gemeente neemt zelf maatregelen in de openbare ruimte of voert nader onderzoek uit.
- Reguleren: De gemeente stelt kaders in de omgevingsvisie of dwingt maatregelen af in bijvoorbeeld een verordening.
Is er ook al een uitvoeringsagenda?
Op basis van de strategie heeft de gemeente ook een uitvoeringsstrategie opgesteld.
Leerpunten
Het is heel belangrijk om samen met verschillende partijen te werken aan een adaptatiestrategie. Twee belangrijke leerpunten van de gemeente Groningen:
- Doordat in de stresstest alle belangrijke sectoren aan bod kwamen, konden de mensen uit verschillende disciplines makkelijker op een integrale manier samenwerken aan de adaptatiestrategie.
- Het is goed om mensen uit verschillende disciplines samen te brengen en de klimaateffecten met elkaar te bespreken. Op die manier kun je de resultaten uit de stresstest beter beoordelen.
Contactpersoon
M. Schuit
Gemeente Groningen
martijn.schuit@groningen.nl
06-55414805