Visie en uitvoeringsprogramma Nieuwegein: klimaatadaptatie gaat samen met groen en natuur
Nieuwegein investeert in een klimaatbestendige inrichting van de stad, en doet dat samen met partners in de stad en de regio. Om richting te geven aan deze opgave heeft zij in 2018 een visie en een uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie opgesteld. Het doel ervan is een aantrekkelijke en gezonde stad, waarbij de gevolgen van klimaatverandering zo min mogelijk leiden tot schade en overlast.
Hoe is de visie tot stand gekomen?
De gemeente heeft eerst een stresstest uitgevoerd, daarna verschillende bijeenkomsten georganiseerd met partners en klankbordgroepen, en tot slot ook een enquête en interviews gehouden:
- Met de stresstest heeft de gemeente inzicht gekregen in de effecten van klimaatverandering op de stad. Tijdens een workshop met deskundigen heeft ze de kwetsbaarheden, kansen en oplossingsrichtingen in beeld gebracht. Daarbij heeft ze gebruikgemaakt van de gemeentelijke kaarten voor wateroverlast en hitte, en van de landelijke kaarten van de Klimaateffectatlas.
- Na de stresstest heeft de gemeente bijeenkomsten georganiseerd met partners van de regionale coalitie en met klankbordgroepen, en ze heeft ook interne werksessies gehouden. In deze bijeenkomsten en sessies heeft ze de ambitie geformuleerd en de visie uitgewerkt.
- De gemeente heeft een enquête over klimaatadaptatie gehouden onder bewoners. Meer dan 20% van de benaderde bewoners had de enquête ingevuld en de resultaten van deze 1800 deelnemers zijn in de visie verwerkt. Daarnaast heeft de gemeente interviews gehouden met een aantal marktpartijen en kennisinstellingen.
Wat zijn de doelen per thema?
De thema’s waarvoor de opgave in beeld is gebracht zijn hitte, wateroverlast, droogte, en waterveiligheid. Nieuwegein wil voor deze thema’s de volgende doelen bereiken:
- De stad en haar bewoners en gebruikers worden minder kwetsbaar voor hittestress.
- Wateroverlast wordt zoveel mogelijk voorkomen, ook als gevolg van extreme buien.
- De gemeente vermindert de effecten van droogte door regenwater vast te houden op de locatie waar het valt.
- De gemeente wil overstromingen niet alleen voorkomen. Ze wil ook de gevolgen van een overstroming beperken door de ruimtelijke inrichting aan te passen en maatregelen in de crisisbeheersing te nemen. Hierbij heeft ze extra aandacht voor kwetsbare objecten en vitale infrastructuur.
Wat staat er verder in de visie?
De gemeente vindt het belangrijk dat klimaatadaptieve maatregelen ook leiden tot een aantrekkelijkere stad en gezonde leefomgeving. De focus ligt daarom niet alleen op de techniek, maar ook op groen en natuur. Leven in de klimaatadaptieve stad maakt bewoners daarmee ook gezonder en gelukkiger.
Wat staat er in het uitvoeringsprogramma?
In het uitvoeringsprogramma 2019-2022 staan de middelen, mogelijke subsidies en programma’s die de gemeente Nieuwegein tijdens deze periode wil inzetten om de doelstellingen van de visie waar te maken. De doelstellingen zijn in het uitvoeringsprogramma uitgewerkt tot concrete acties, verdeeld over vier onderdelen. Hieronder zie je per onderdeel één of twee voorbeelden van acties:
- Inrichting openbare ruimte en gebouwen:
- In de wijkvernieuwingsprojecten van Betere Buurten neemt de gemeente zoveel mogelijk klimaatadaptieve maatregelen. Voor een uitvoeringspilot in de Betere Buurt Schansen-Noord heeft de gemeente hiervoor in 2019 een subsidie ontvangen van IenW in het kader van het Deltaprogramma Ruimtelijke adaptatie.
- De gemeente heeft prestatieafspraken gemaakt met de woningcorporaties. Eén van die afspraken is dat de gemeente inspiratiesessies voor corporaties organiseert over hoe ze klimaatadaptatie kunnen meenemen bij renovaties en nieuwbouw. Ook organiseert ze acties met de corporaties en de huurders om bijvoorbeeld geveltuintjes te stimuleren.
- Onderzoek en beleid:
- De gemeente gaat het nieuw te ontwikkelen hoogstedelijk gebied City-West volledig klimaatadaptief inrichten. Hiervoor heeft ze normen ontwikkeld voor onder andere hittestress, de opvang van piekbuien, natuurinclusief bouwen, biodiversiteit en de aanleg van een groenblauw netwerk. Alle partijen die betrokken zijn bij de ontwikkeling, moeten zich aan deze normen houden. Om hen te ondersteunen, heeft de gemeente een duurzaamheidsfonds opgericht.
- In een project van de Topsector Kennis en Innovatie onderzoekt de gemeente samen met KWR, provincie, waterschap, projectontwikkelaars en een aantal bedrijven hoe je regenwater en huishoudelijk afvalwater na decentrale zuivering volledig in het gebied kunt hergebruiken. Bijvoorbeeld voor het openbaar groen in droge periodes.
- Communicatie en samenwerking:
- De gemeente is bezig met het opzetten van een netwerk voor klimaatadaptatie. Daarvoor wil ze ook een website inrichten waarop de leden van het netwerk projecten kunnen delen en ze elkaar kunnen vinden.
- Organisatie en herijking:
- Om de acties in het uitvoeringsprogramma ook tot uitvoer te brengen, heeft de gemeente een nieuwe medewerker aangenomen.
Leerpunten
Draagvlak binnen en buiten de gemeentelijke organisatie is heel belangrijk om tot een visie en uitvoeringsprogramma te komen. Je kunt er daarom niet vroeg genoeg mee beginnen om anderen bij de visie te betrekken. Daarnaast is het belangrijk om te blijven nadenken over hoe je de stad wilt inrichten. De stap van klimaatbewust naar klimaatadaptief is hierbij een uitdaging.
Bijzonderheden
Omdat het thema klimaatadaptatie in 2018 nog relatief onbekend was bij veel partijen, heeft de gemeente toen ook een inspiratieboek gemaakt. Dat biedt geen volledig overzicht van klimaatadaptieve maatregelen in Nieuwegein, maar is bedoeld als inspiratie.
Contactpersoon
Laurens van Miltenburg
l.vanmiltenburg@nieuwegein.nl