Waterpeil Special: ‘Publiek kan tekort en teveel aan water niet met elkaar rijmen’

Gepubliceerd 22 oktober 2018

Langdurige droogte kan leiden tot waterschaarste. Steeds meer Nederlanders realiseren zich dat, mede door de hete, droge zomer van 2018. Tegelijkertijd maakt maar een klein deel zich daar zorgen over. En het probleembesef rondom waterveiligheid nam in de zomer juist af. Dat blijkt uit de Waterpeil Special, een publieksonderzoek op initiatief van Ons Water.

Nederlanders maken zich relatief weinig zorgen over de beschikbaarheid van drinkwater bij aanhoudende droogte. De uitzonderlijk hete, droge zomer van 2018 bracht daar geen verandering in. Wel groeide tussen maart en september 2018 het aandeel mensen dat denkt dat de kans op waterschaarste toeneemt: dat nam toe van eenderde tot de helft. Maar de bezorgdheid over verschillende aspecten van waterveiligheid nam in diezelfde periode juist af.

Dat zijn slechts een paar van de opmerkelijke uitkomsten van de Waterpeil Special. Dit onderzoek vond in september plaats als toevoeging aan het tweejaarlijkse Waterpeil, een onderzoek onder ruim 1.000 Nederlanders, waarvan in juni 2018 de laatste editie verscheen.

Waterbewustzijn van Nederlanders

“Waterpeil is een initiatief van het programma Ons Water”, vertelt Richard Flipse, programmamanager van Ons Water bij IenW. “De aanleiding voor de oprichting van het programma was een OESO-rapport uit 2014, Water governance in the Netherlands: fit for the future, dat aan het licht bracht dat het waterbewustzijn van Nederlanders beperkt is. Met het programma Ons Water hebben de partners in het Bestuursakkoord Water de handen ineengeslagen om het waterbewustzijn van Nederlanders te versterken.”

Het Bestuursakkoord Water is in 2011 ondertekend door het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin). Het richt zich op het waarborgen van de veiligheid tegen overstromingen, een goede waterkwaliteit en voldoende zoet water.

Hete, droge zomer

“Waterpeil is een publieksmonitor waarmee we sinds 2015 integraal de ontwikkeling van het waterbewustzijn van Nederlanders in kaart brengen”, vertelt Flipse. “Waterpeil maakt inzichtelijk of de gekozen uitgangspunten van Ons Water aansluiten op de behoeften en voorkeuren van het publiek. Elke meting geeft inzicht in de centrale vraag: hoe is het gesteld met het waterbewustzijn en hoe ontwikkelt dat zich in de tijd?” Waterpeil brengt bijvoorbeeld in kaart in hoeverre het publiek de effecten van klimaatverandering ziet als een reële bedreiging van de waterveiligheid en de drinkwatervoorziening in Nederland.

Waterpeil wordt tweejaarlijks herhaald. In juni 2018 verscheen een reguliere versie; in september 2018 vond een verdiepend onderzoek plaats, de Waterpeil Special, om te kijken in hoeverre de uitzonderlijk hete en droge zomer invloed had op de publieksperceptie rond onder meer klimaatverandering, waterveiligheid en waterbeschikbaarheid.

Teveel én tekort aan water

Ook Flipse vindt de uitkomsten van de Waterpeil Special verrassend. “Probleembesef en kennis rondom zoetwaterbeschikbaarheid zijn substantieel toegenomen”, zegt hij, “en ook rondom de link naar klimaatverandering. Het gedrag is intussen echter niet veranderd. Misschien komt dat door de geruststellende opstelling van verschillende instanties tijdens de droogteperiode.”

Tegelijkertijd zijn het probleembesef en draagvlak wat betreft waterveiligheidsmaatregelen verder afgenomen – een trend die al enige jaren aan de gang is. “Het publiek kan een teveel aan water en een tekort aan water als gevolgen van klimaatverandering niet met elkaar rijmen”, constateert Flipse. “Kennelijk zijn dit min of meer communicerende vaten.”

Communicatie en voorlichting

Daar is dus nog werk te doen op het gebied van publiekscommunicatie en voorlichting. Ook dat blijkt uit de Waterpeil Special: er is een substantiële en toegenomen informatiebehoefte als het gaat om handelingsperspectief voor burgers rondom watertekort. “Daar moeten we samen nog invulling aan geven”, stelt Flipse. “Ons Water kan hierbij een belangrijke rol spelen. Door de uitkomsten van Waterpeil te koppelen aan de ambities en doelstellingen van de waterpartners, kunnen zij onder de gemeenschappelijke vlag van Ons Water een stap zetten in het ‘waterbewuster’ maken van Nederland. Dat kan bijvoorbeeld via activatieprogramma’s die bewoners aanzetten om gezamenlijk actie te ondernemen tegen de gevolgen van de klimaatveranderingen.”

Meer informatie: