Hoe groener hoe cooler

Gepubliceerd 25 oktober 2019

Trekker: Madeleen Helmer
Verslaglegger: Ria de Wit (ria@helder-en-duidelijk.nl)

Doel

Een panelgesprek over de vraag: hoe kunnen activiteiten op het gebied van natuur, gezondheid en eenzaamheid elkaar vinden? Geleid door Madeleen Helmer van het NAS-team.

Inhoud

De toepassing van groen speelt een belangrijke rol bij klimaatadaptatie. Het kan zorgen voor verkoeling – maar kent ook beperkingen als het extreem heet is – kan water opvangen, is goed voor de gezondheid en voor de biodiversiteit. Toch is inrichten met groen nog geen vanzelfsprekendheid. Madeleen Helmer daagde de ruim twintig deelnemers aan het panelgesprek uit om te brainstormen over oplossingen.

Uitkomsten

Investeren in een groene leefomgeving leidt tot lagere ziektekosten, is de stellige overtuiging van Harry Boeschoten van Staatsbosbeheer. “Maar zorgverzekeraars hebben hier geen oog voor, net zo min als de overheden die over de buitenruimte gaan.” Ouderenbonden krijgen bij zorgverzekeraars ook nul op het rekest, zie Manon Vanderkaa van KBO-PCOB. “We moeten onze pijlen richten op gemeenten.” De nieuwe Omgevingswet biedt wellicht kansen om het sociale en fysieke domein dichter bij elkaar te brengen, denkt Jeroen van Leuken van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hans Jansen van de GGD Haaglanden merkt dat gemeenten wel “iets willen met gezondheid”, maar dat dit niet overeind blijft in concrete plannen. “Bij nieuwbouw gaat het toch om zoveel mogelijk de grenzen van het bouwkavel op te zoeken, en wordt geen rekening gehouden met groen.” Er zijn wel positieve ontwikkelingen, zegt Boeschoten: “De provincie Zuid-Holland heeft een convenant Klimaatadaptief Bouwen, met een programma van eisen.” Wiebke Klemm van de gemeente Den Haag ziet dat ontwerpers vaak wel iets willen met groen, maar dat het ontbreekt aan handvatten. “Gezondheid is moeilijk te vertalen naar concrete uitgangspunten.” De gemeente Den Haag werkt aan ambities en normen, op basis van het convenant Klimaatadaptief Bouwen. “Dat is een heel proces”, zei Klemm. De waarde van groen is wel degelijk uit te drukken in economische waarde, zei Cor Jacobs van Wageningen Universiteit & Research. “Daar zijn tools voor.” Wageningen UR berekende voor de gemeente Haarlem dat 30 tot 40 procent meer groen in de stad leidt tot een positief saldo, onder meer door hogere huizenprijzen en minder ziekenhuisopnames.

Belangrijkste leerpunten

  • (Beleids)medewerkers en bestuurders in het fysieke en sociale domein kunnen veel meer samenwerken. Dan moeten ze wel elkaars taal leren spreken, en elkaar begrijpen.
  • Vastgoedwaarde is makkelijker te bepalen dan gezondheidswaarde. Daarom is het belangrijk om ook het verhaal over de meerwaarde voor de gezondheid te vertellen.
  • De energietransitie biedt een goede kans voor het bevorderen van samenwerking tussen beleidsmedewerkers in het fysieke en het sociale domein. Klimaatadaptatie kan daarin meteen worden meegenomen en dus ook de aanpak van hittestress.
  • De Omgevingswet kan ruimte bieden voor zo’n intensievere samenwerking, omdat er meer wettelijke mogelijkheden ontstaan.
  • Vergrijzing is nog onvoldoende in beeld bij de grote maatschappelijke opgaven als de energietransitie, bouwopgave en klimaatadaptatie.
  • Verzekeraars zijn wellicht te verleiden tot meedenken over groen in de openbare ruimte als de nadruk wordt gelegd op het beperken van schade door klimaateffecten.
  • Het gaat niet alleen om groen, maar ook om biodiversiteit. Groen kan ook nadelen hebben (eikenprocessierups), maar als het evenwicht goed is, zijn die nadelen kleiner.

Quote van de dag

“Als je de gezondheid van de mens centraal stelt bij het nemen van maatregelen in de openbare ruimte, leidt dat tot een heel andere manier van denken en inrichten.” (Jeroen van Leuken, ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)

Contactgegevens

Madeleen Helmer
Madeleen.helmer@klimaatverbond.nl