Stresstest hittestress gemeente Apeldoorn
In 2014 zijn er een aantal hittekaarten (pdf, 6.7 MB) gemaakt voor de gemeente Apeldoorn. De hittestresskaarten maken zichtbaar waar in de gemeente de temperaturen tijdens hete dagen oplopen. Aan de hand van de kaarten kunnen probleemlocaties geïdentificeerd worden. Voor deze locaties kunnen vervolgens maatregelen bedacht worden die anticiperen op aspecten als gezondheid, milieu en duurzame energie. Veelal kunnen oplossingen synergievoordelen bieden voor het tegengaan van wateroverlast en biedt het kansen voor de leefbaarheid van de stad.
Het is van belang om hittekaarten goed te kunnen interpreten wanneer er op basis van deze kaarten een plan van aanpak voor de gemeente wordt opgesteld. Zo is het van belang om te weten waar de onzekerheden in het achterliggende model liggen en hoe dit kan worden meegenomen. Dit project was erop gericht om de hittekaarten goed te kunnen interpreteren door samenvattende en verklarende teksten op te stellen.
Opzet stresstest hittestress
Om invulling te geven aan het ‘weten’ onderdeel voor het thema hitte is er met een hittemodel een hittekaart gemaakt. Tauw heeft dit model gemaakt, de gemeente heeft de benodigde gegevens geleverd.
Daarnaast zijn de kwetsbare groepen en locaties in kaart gebracht. Vervolgens zijn deze gegevens gecombineerd en is er een interpretatie gemaakt van waar de belangrijkste knelpunten zich bevinden.
Resultaten
In Apeldoorn zien we vooral hogere (gevoels)temperaturen in de binnenstad en op industrieterreinen. Hittestress op een industrieterrein zal leiden tot een groter verbruik van airconditioning en zal er wellicht toe leiden dat werknemers (nog) minder tijdens pauze naar buiten gaan. In veel steden zijn industrieterreinen gebieden die flink opwarmen tijdens warme periodes. Een geschikte maatregel kan zijn om samen met de bedrijven te werken aan de vergroening van daken. Ook kan er wellicht worden gekeken naar de aanleg van groenstroken met bomen, waarlangs fietspaden en wandelpaden worden gelegd, zodat werknemers gedurende pauzes hier kunnen verblijven en ook de woon-werk verkeer routes worden verbeterd.
De binnenstad licht het meeste op in zowel de lucht- en gevoelstemperatuur kaart als de afstand-tot-koelte kaart. Dit is in veel gemeentes het geval. Oplossingen kunnen groene daken zijn en tactisch gekozen locaties voor groenstroken. Qua gevoelige locaties zien we dat met name een aanzienlijk deel van de tehuizen en scholen in het ‘warmere’ of ‘veel warmere’ gebied ligt. Tehuizen zullen vaak airconditioning hebben; voor de gezondheid hoeft hitte in dat geval geen groot probleem op te leveren. In het kader van de energietransitie is het echter wel van belang om te kijken in hoeverre je de omgeving van deze tehuizen kunt vergroenen of de panden zelf kunt verbeteren, door betere isolatie of groene of witte daken. Dit zal ook het comfort voor de bewoners verhogen. Bovendien is het juist voor deze groep mensen van belang dat er (goed begaanbaar) groen in de buurt is. Voor de scholen geldt dat dit vaak gebouwen zijn met een laag, plat dak, waardoor het binnen snel opwarmt. Dit komt de leerprestaties en de gezondheid van de kinderen niet ten goede ten tijde van een hittegolf. Het schoolplein vergroenen en de scholen beter isoleren en de aanleg van een wit of groen dak (al dan niet inclusief zonnepanelen) kan dan uitkomst bieden.
Doorkijk richting maatregelen
Met stijgende temperaturen zal hitte in de toekomst in Nederland een groter probleem worden. Het is verstandig om het tegengaan van hittestress nu al mee te nemen in de strategie voor de stad. Er bestaan een aantal maatregelen om hittestress tegen te gaan. Deze zijn op te splitsen in:
- Aanpassingen in de openbare ruimte
- Aanpassingen aan of binnen panden
- Bewustwording
Voor de aanpassingen in de openbare ruimte geldt dat met name het zorgen van schaduw door het plaatsen van bomen erg goed werkt. Daarnaast zorgt water in de stad ook voor verkoeling, met name overdag. Het is slim om de aanleg van groen en blauw in de stad te laten aansluiten op bestaande groen en blauwe structuren. Voor de aanpassingen aan panden zal goede isolatie de belangrijkste maatregel zijn. Ook groene of witte daken kunnen een flink verkoelend effect hebben. Daarnaast is bewustwording ook een belangrijke stap. Goed ventileren ’s nachts is bijvoorbeeld een belangrijke maatregel.
Leerpunten uit het project
Een duidelijke vertaling van de hittestresskaarten naar wat dit betekent voor een gemeente is een cruciale stap, deze vertaling is in een rapportage beschreven. Op basis van afstand-tot-koelte kaart, hittekaarten en kwetsbare groepen worden een aantal plekken uitgelicht waar het hitte probleem mogelijk het grootst is.
Dit project is uitgevoerd in 2017, dit jaar heeft de gemeente Apeldoorn meegedaan aan de regionale stresstesten. Resultaten zijn te vinden op www.klimaatvalleienveluwe.nl.
Contactpersoon
Diederik Anema
Gemeente Apeldoorn
d.anema@apeldoorn.nl